Podstawową funkcją płynu do pielęgnacji soczewek jest ich dezynfekcja. To, jak skuteczny w tym zakresie będzie płyn, będzie rzutować na zdrowie naszych oczu. Jakie normy musi spełniać płyn żeby dopuścić go do sprzedaży? Na czym dokładnie polega dezynfekcyjna funkcja płynów do soczewek?
Jakie bakterie zabija płyn do soczewek?
Potocznie mówi się, że dezynfekcja soczewki polega na usunięciu z niej bakterii i mikroorganizmów. Warto jednak wiedzieć, że nie jest to w 100% prawda. Zastosowanie płynu do pielęgnacji soczewek powoduje usunięcie wegetatywnych form mikroorganizmów i skupia się na 3 rodzajach bakterii i 2 typach grzybów (bakteriach – gronkowcu złocistym, pałeczce krwawej, pałeczce ropy błękitnej oraz grzybach – Fusarium solani i Candida albicans (norma ISO 14729). Norma ta, nie bierze pod uwagę bakterii wywołujących zapalenie rogówki, co powoduje, że nie wszystkie płyny spełniające standardy, są w stanie usunąć te bakterie. W efekcie, jeśli osoba używająca soczewek bez zachowania należytej higieny, przemywa je zwykłą wodą bądź doprowadza do kontaktu soczewek z wodą basenową, może być znacznie bardziej narażona na zapalenie rogówki.
Skuteczność płynów do pielęgnacji soczewek – logi
Aby ocenić skuteczność płynu w redukcji poziomu bakterii używa się jednostek zwanych logami. Jest to szacunkowa liczba zniszczonych bakterii oznaczana logarytmem o podstawie 10. W praktyce 1 log oznacza 10-krotną redukcję. 2 log 10×10 czyli 100-krotną, 3 log 10x10x10 czyli 1000-krotną. Normą dla płynów jest log3 w zakresie bakterii oraz log1 w zakresie grzybów.
Skuteczność płynu mierzy się najpierw bez soczewek. Po prostu umieszcza się płyn w pojemniku i dokonuje pomiaru bakterii po 25%, 50%, 75% i 100% zalecanego czasu dezynfekcji. Jeśli płyn przejdzie test, przechodzi do drugiego etapu badań z wykorzystaniem soczewek. Ocenia się ilość bakterii, które przetrwały na soczewce oraz w przefiltrowanym płynie. Jeśli norma zostanie spełniona, płyn może zostać uznany za skuteczny i dopuszczony do obrotu.
Jakie środki dezynfekujące wykorzystują płyny do pielęgnacji soczewek?
Każdy producent ma nieco inny skład płynów do pielęgnacji soczewek. Różne są też środki dezynfekcyjne wykorzystywane w płynach. Mogą one w różnym stopniu wpływać na nasze oczy, dlatego niektóre osoby lepiej znoszą jeden, a inne drugi płyn. Do najczęściej wykorzystywanych substancji należą:
- Polimer kationowy PHMB – rozpuszczalny w wodzie, wykazuje dobrą skuteczność w niszczeniu bakterii gram-ujemnych i gram-dodatnich, grzybów i drożdży. Niszczy również w pewnym stopniu pełzaki odpowiadające za zapalenie rogówki. Upłynnia błonę komórkową mikroorganizmu, co prowadzi do jego śmierci. Cząsteczki tych polimerów mogą wnikać w materiał hydrożelowy soczewki o wysokiej zawartości wody.
- Polimer kationowy Polyquaterinium-1 – działa poprzez zaburzenie integralności błon komórkowych mikroorganizmów.
- Amidoaminy – wykorzystywane są w bardzo małym stężeniu 5 ppm (0,0005%). Mogą być pochłaniane przez materiały hydrofobowe (soczewki z silikonem).
Ze względu na różne środki stosowane w soczewkach i ich wpływ na samą soczewkę (możliwość wnikania w jej strukturę) bardzo ważne jest odpowiednie dopasowanie płynu do rodzaju soczewki oraz – co równie istotne do wrażliwości oka. Może się bowiem okazać, że choć u jednej osoby płyn z PHMB nie wywołuje żadnej reakcji, to u drugiej powoduje zaczerwienienie, dyskomfort bądź stan zapalny i koniecznie będzie używanie płynu z innym środkiem czynnym. To jaki środek jest wykorzystywany w danym płynie, jest opisane na jego opakowaniu.
Od redakcji:
Artykuł prezentuje rzetelne informacje o tematyce związanej z ochroną narządu oraz korekcji wad wzroku, opracowane przez wykwalifikowaną kadrę zespołu Zdrowym okiem. Nie zastąpi on jednak fachowej porady u specjalisty – okulisty lub optometrysty.
Bibliografia:
- „Chemia płynów do pielęgnacji soczewek kontaktowych” – autor Kamila Ciężar, Zakład Biofizyki Molekularnej, Pracownia Fizyki Widzenia i Optometrii, Wydział Fizyki,Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
