Skrzydlik to niezłośliwa narośl na oku. Nazwa nawiązuje do jej kształtu – trójkątna zmiana wielu osobom przypomina skrzydło owada. Nieleczona i zbagatelizowana może prowadzić do powstania blizn na rogówce, które mogą wiązać się z poważnymi zaburzeniami, a nawet utratą wzroku.
Skrzydlik stopniowo zarasta rogówkę, zajmując coraz bardziej centralną jej część. Patrząc na oko, w szparze powiekowej można zauważyć trójkątne czerwone zgrubienie. Narośl rozwija się latami w wyniku defektu komórek macierzystych rąbka rogówki. Powoduje to rozrost tkanki włóknisto- naczyniowej w kącikach. Zmiany pojawiają się znacznie częściej w wewnętrznych (przyśrodkowych) niż w zewnętrznych (skroniowych) kącikach gałki ocznej.
Przyczyny wywołujące defekty komórek rogówki mogą być różne, jednak do najczęstszych należą:
- długotrwała ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe;
- długotrwałe przebywanie w suchych, zapylonych, zakurzonych lub zadymionych miejscach;
- przewlekłe podrażnienie oczu.
Ryzyko pojawienia się skrzydlika jest wyższe u osób o jasnej karnacji i barwie oczu.
Objawy
W początkowym stadium skrzydlik nie daje objawów. Dopiero na skutek jego wrostu w rogówkę zaczyna pojawiać się uczucie dyskomfortu, światłowstręt, łzawienie i uczucie obecności ciała obcego. Objawami współtowarzyszącymi zwykle są:
- zaczerwienie oka;
- stany zapalne;
- niewyraźne widzenie;
- podrażnienie oka;
- uczucie pieczenia;
- swędzenie.
Gdy skrzydlik zacznie przesłaniać oś widzenia, dochodzi do znacznego pogorszenia ostrości wzroku i podwójnego widzenia.
Wszystkie niepokojące zmiany należy niezwłocznie zgłaszać okuliście. Lekarz zleci odpowiednie badania. Do rozpoznania skrzydlika wystarczy podstawowe badanie okulistyczne z wykorzystaniem lampy szczelinowej.
Leczenie
Wszystko zależy od wielkości zmiany. W leczeniu skrzydlika można zastosować leczenie zachowawcze lub operacyjne. Małe, płaskie skrzydliki nie wymagają leczenia chirurgicznego. W ich przypadku stosuje się leczenie zachowawcze polegające na używaniu okularów z filtrem UV oraz preparatów nawilżających powierzchnię oka (sztuczne łzy). Gdy zmiana jest przekrwiona i pojawiają się stany zapalne, lekarz najczęściej przepisuje krople z kortykosteroidami.
Decyzja o leczeniu operacyjnym zależy od rozległości zmiany obejmującej rogówkę i od zaburzenia widzenia. Najczęściej dotyczy ono zmian mających co najmniej 4 mm lub charakteryzujących się szybkim wzrostem w kierunku centrum rogówki. Zabieg chirurgiczny polega na wycięciu zmiany wraz z jednoczesnym przeszczepieniem własnej spojówki, rąbka rogówki lub błony owodniowej. Samo wycięcie zmiany nie było skuteczne i u aż 80% pacjentów obserwowano nawroty skrzydlika. Po zabiegu zalecane jest miejscowe podawanie antymetabolitów w postaci kropli. Aby zapobiec nawrotom, coraz częściej po zabiegu stosuje się również krioterapię lub radioterapię.
Profilaktyka
Aby zminimalizować pojawienie się lub nawrót skrzydlika, należy chronić oczy przed promieniowaniem ultrafioletowym, wiatrem i pyłem za pomocą właściwych szkieł przeciwsłonecznych. Okulary ochronne konieczne będą również podczas uprawiania sportów na powietrzu. Równocześnie należy unikać suchego i zapylonego środowiska oraz przynajmniej raz na kwartał chodzić na wizyty kontrolne do okulisty.
Od redakcji:
Artykuł prezentuje rzetelne informacje o tematyce związanej z ochroną narządu oraz korekcji wad wzroku, opracowane przez wykwalifikowaną kadrę zespołu Zdrowym okiem. Nie zastąpi on jednak fachowej porady u specjalisty – okulisty lub optometrysty.
